อุดม แต้พานิช ชื่อเล่น โน้ส เป็นศิลปิน คอมเมเดียน นักแสดง นักเขียน พิธีกรการแสดง เดี่ยวไมโครโฟน (Stand Up Comedy) หรือการแสดงตลกคนเดียวบนเวที
อุดม แต้พานิชเกิดเมื่อวันที่ 1 กันยายน พ.ศ. 2511 ที่จังหวัดชลบุรี เป็นลูกของทองสุข อารีล้น กับสมจิต แต้พานิช มีพี่น้อง 3 คน เขาเป็นลูกคนกลาง สำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนต้น ที่โรงเรียนสุรวิทยาคาร จังหวัดสุรินทร์ เคยศึกษาที่แผนกวิชาพาณิชยศิลป์ วิทยาลัยเพาะช่าง แต่ไม่สำเร็จการศึกษา
อุดมเริ่มงานแรกเป็นคนเขียนการ์ตูนที่ชัยพฤกษ์ และเมื่อได้อ่าน ไปยาลใหญ่ ฉบับแรกบนแผงเขารู้สึกถูกใจในบุคลิกของหนังสือ และอยากร่วมงานด้วย จนได้เข้าไปสมัครเป็นนักแสดงละครของศิษย์สะดือ ความรักของมาลัยในห้องไอซียู เป็นละครเรื่องแรกที่เล่น ได้รับบทเป็นคนแก่ในโรงพยาบาล จบจากละครก็ก้าวเข้าสู่ถนนหนังสือ ในตำแหน่งฝ่ายศิลป์ของไปยาลใหญ่ ที่ไปยาลใหญ่ถือเป็นจุดเปลี่ยนของชีวิต สังคมในไปยาลใหญ่ล้วนเป็นนักอ่านตัวยง อุดมได้รับอิทธิพลนี้มา แล้วยังค้นพบความสามารถในการเขียนหนังสือ เมื่ออุดมอ่านหนังสือมาก ๆ จึงเกิดแรงใจอยากเขียนหนังสือบ้าง ครั้งหนึ่งในชีวิตกับแตงโมปั่น งานเขียนเรื่องแรกแจ้งเกิดในสนามไปยาลใหญ่นั่นเอง หลังจากงานได้ตีพิมพ์ อุดม เริ่มรับผิดชอบคอลัมน์ต่างๆ ในไปยาลใหญ่ โดยใช้นามปากกาว่า "โน้ตหน้ามึน หลานเจ๊นี้ขายผลไม้" ควบคู่ตำแหน่งฝ่ายศิลปของหนังสือ ใครที่เป็นแฟนไปยาลใหญ่คงคุ้นเคยและติดอกติดใจกับเกมส์กวนๆ ในคอลัมน์ ‘สารภีมีดีให้’ อุดมเป็นสารภีในช่วงท้ายของหนังสือก่อนที่ไปยาลใหญ่จะปิดตัวเองลง
อุดมพาความสามารถเข้าสู่เส้นทางสายบันเทิงโดยเริ่มจากเป็นตัวประกอบในวิก 07 ของเจเอสแอล และเล่นเกมส์จุดเดือด ทางผู้ใหญ่ในเจเอสแอลประทับใจลีลาจึงชักชวนมาร่วมงานด้วยในรายการ ยุทธการขยับเหงือก ซึ่งเป็นรายการ Comedian Show ที่มีความนิยมเป็นอันดับต้น ๆ ของช่อง 5 ในยุคนั้น จึงทำให้อุดมได้แจ้งเกิดในวงการบันเทิงอย่าง เต็มตัวในชื่อ เสนาฯ โน้ต และต่อมาในยุคอดีตนั้นเคยแสดงเป็นตัวปริศนาในภาพ VTR กับคุณศุภกร อุดมชัย หรือ หมี ปลื้ม ที่ใช้ชื่อว่า ปริศนา อ้วน-ผอม ในรายการชิงร้อยชิงล้าน ของบริษัท เวิร์คพอยท์ เอ็นเทอร์เทนเมนท์ จำกัด (มหาชน) ตั้งแต่ 17 มกราคม 2533 - 29 มกราคม 2535 ทางช่อง 7
หลังจากความสำเร็จในครั้งแรก อุดม แต้พานิช ได้ตัดสินใจแยกตัวออกมาจากรายการยุทธการขยับเหงือก แล้วหันไปจัดเดี่ยวไมโครโฟน เดี่ยวไมโครโฟนเกิดขึ้นหลังอุดมร่วมเป็นพิธีกรของรายการยุทธการขยับเหงือกประมาณ 4 ปี อุดมเริ่มทำเดี่ยวไมโครโฟนประมาณ 2 ปี ซึ่งมีเงินทุนอยู่ 4 แสนบาท ซึ่งเปิดแสดง 3 รอบ เปิดการแสดงเมื่อวันที่ 23 สิงหาคม พ.ศ. 2538 เวลาบ่าย 2 โมง แสดงที่ หอประชุมเมืองไทยประกันชีวิต อาคารเมืองไทย-ภัทร คอมเพล็กซ์ ซึ่งประสบความสำเร็จเป็นอย่างมาก ผลตอบรับออกมาดี
นอกจากจะเป็นนักแสดงตลกและนักเขียนแล้ว อุดม แต้พานิช ยังมีผลงานทาง การแสดงภาพยนตร์เรื่อง กล่อง โดยรับบทเป็นพระเอกซึ่งได้รับค่าตัวแพงที่สุดในประเทศไทย ผลงานต่าง ๆ ที่อุดมได้สร้างสรรค์ออกมานั้น ทำให้สื่อมวลชน หลายแขนงได้ยกย่อง อุดม แต้พานิช ถือเป็นบุคคลสำคัญคนหนึ่งที่มีส่วนในการสร้างสรรค์สังคม
ปี พ.ศ. 2540 ได้รับเลือกเป็น บุคคลแห่งปีจากคอลัมน์จุดประกายหนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ, ปี พ.ศ. 2542 หนังสือพิมพ์เดอะเนชั่น : Special issue ได้รับเลือกให้อุดม แต้พานิช ได้เป็น 1 ใน 100 บุคคลแห่งศตวรรษในสาขาอาชีพการแสดง และในปีเดียวกันนั้นเอง นิตยสาร Hi Class ได้มีการจัด อุดม แต้พานิช ให้เป็น 1 ใน 50 ผู้มีอิทธิพลทางความคิดที่สุดในประเทศไทยอีกด้วย และปี พ.ศ. 2549 ได้รับรางวัล คมชัดลึกอวอร์ด 2549 นักแสดงนำชายยอดเยี่ยม อุดม แต้พานิช จากภาพยนตร์เรื่อง โคตรรักเอ็งเลย
